Walter van Zijderveld
Schepen kunnen alle mogelijke namen hebben. Veel voorkomende namen zijn die van vrouwen, van gevoelens, van sterren, van landen of landstreken, rivieren, steden en dorpen enz. Zover bekend is er maar één schip geweest dat de naam Lexmond droeg. Het was een zeesleper die in 1918 werd gebouwd door de N.V. Burgerhout’s Machinefabriek en Scheepswerf te Rotterdam onder bouwnummer 57. Ze had een lengte van 30,36 m, een breedte van 6,92 m, een holte (hoogte van dek tot bodem) van 3,25 m en een tonnenmaat van 176 brt. Het schip werd voortbewogen door een triple expansie stoommachine van 450 iPK, waardoor het een snelheid kon bereiken van 10 knopen (16,1 km/u). De stoommachine was door de werf zelf gebouwd.
In die tijd was het niet ongebruikelijk dat een werf een schip voor eigen rekening bouwde en dat dan probeerde te verkopen. In de tussentijd probeerde de werf dan werk voor het schip te krijgen. Dat was ook het geval met de sleepboot Lexmond. Ze heeft nog twee jaar onder deze naam gevaren en werd in 1920 verkocht aan de Internationale Sleepdienst Maatschappij te Rotterdam. Daar kreeg ze de naam Hudson. Dit was de tweede sleepboot van die maatschappij die deze naam droeg. In publicaties wordt ze daarom aangeduid als Hudson (2).
Ze heeft tussen 1920 en 1930 enige tijd op een bergingsstation gelegen. De Hudson werd ook ingezet voor normale sleepreizen. In 1926 heeft de Hudson een doksectie van circa 35 x 33 m versleept van Queensborough naar Scapa Flow. Deze doksectie was één van de twee doksecties die bij Cox and Danks werden gebruikt. Ze vormden een onderdeel van het uit zes secties bestaande Wilhelms-havendok 23, één van de drie 40.000 tons dokken die na de Eerste Wereldoorlog als krijgsbuit naar Engeland kwamen.
Bij de Internationale Sleepdienst Maatschappij bleef het schip tien jaar varen en werd in 1930 aangekocht door de Belgische bagger-firma S.A. Entreprises Ackermans & Van Haaren te Antwerpen. Ze werd omgedoopt in Louis en nog datzelfde jaar weer omgedoopt in Gysbert en gestationeerd in de nabij Marseille gelegen haven Port de Bouc. Daarna werd ze, met behoud van haar naam, overgedaan aan de waterbouw- en baggerfirma S.A. des Grandes Travaux de Marseille, waarschijnlijk een dochtermaatschappij van Ackermans & Van Haaren, en kwam zo onder de Franse vlag. Port de Bouc bleef ze als thuishaven houden.
Op 17 juli 1943 werd de Gysbert door de Kriegsmarine in beslag genomen en deed onder dezelfde naam dienst bij het Marine Arsenaal te Toulon. In augustus 1944 werd ze teruggegeven aan haar eigenaar, waar ze tot 1948 dienst bleef doen. In dat jaar ging ze over naar de S.A. de Dragage, Dérochage et Transport, ook in Port de Bouc, en bleef Gysbert heten.
In Lloyd’s Register of Shipping werd ze in de editie 1967/68 voor het laatst genoemd. Ze kwam ook niet voor onder een andere naam, zodat mag worden aangenomen dat de Gysbert in 1967 is gesloopt. Zo kwam, na een werkzaam leven van bijna vijftig jaar, een einde aan de oliegestookte stoomsleepboot, die haar leven begon als de Lexmond.
Eén vraag is nog niet opgelost: Waarom werd de sleepboot gedoopt met de naam Lexmond? Het kan bijna niet anders of de eigenaar moet een bijzondere band met Lexmond hebben gehad. De naam Burgerhout is hier echter onbekend, maar misschien is er een aangetrouwde relatie te vinden. Hiervan is nog niets gevonden. Misschien iets voor een genealoog om dat uit te zoeken.
Bronnen:
- Boer, Gerrit J. de, Smit 150 jaar, 1842-1992, De Alk, Alkmaar, 1992. In de hierin opgenomen foto-onderschriften op p. 87 moet (1) en (2) achter Hudson worden verwisseld.
- Creyf, Th., Sociéte Anonyme Entreprises Ackermans & Van Haaren, Lekko, 15e jg. no. 155, juni 1990
- Lloyd’s Register of Shipping, 1920/21 t/m 1967/68
- Bottema, Ir. M.B., Stoomboten 1856-1925, deel III, nr. 3667. In Maritiem Museum Rotterdam.
- Maritiem Museum Rotterdam, Broch. 10A1, Burgerhout’s Shipbuilding and Eng. Co.
- Stichting Nationaal Sleepvaart Museum te Maassluis.