Deel 2
Peter de Pater
Bij het schrijven van dit verhaal is de schoenendoos nog wat verder gevuld. Met behulp van een metaaldetector vond ik nog wat meer onderdelen van het vliegtuig van Ivan. Als inleiding hierbij een unieke foto van Ivan B. (Rock) Hollemon, hij klimt hier in de cockpit van de Mustang. Ook hij is een man die een ereplaats verdient in de Lakerveldse geschiedenis. Waarom? Dat zal schrijver aan het eind van dit verhaal uit-leggen. Waarheid volgens schrijver heb ik eens beweerd, als het over ‘de oorlog’ ging. (zie Lek en Huibert Kroniek, 7e jaargang nr. 2, mei 2005.)
Nadat Ivan door de familie van Dijk het kanaal was overgezet, begon voor hem een zwerftocht, waarvan veel sporen onduidelijk zijn. Uiteindelijk belandde hij in Werkendam. Hier vond hij een onderduik-adres op de boerderij van de familie De Keizer. Hun zoon Adriaan maakte deel uit van de beroemde ‘Biesbosch crossers’.
Toen in december 1944 het zuiden van Nederland bevrijd was, en het noorden nog steeds bezet door de Duitsers, was ‘de Biesbosch’ een interessant gebied. De Deltawerken bestonden nog niet, en de Biesbosch was een getijdengebied met een opening naar de Noordzee. Alleen sommige lokale bewoners kenden dit gebied op hun duimpje. Een aantal Werkendammers gebruikten hun kennis en moed om mensen zoals Ivan B. Hollemon in veiligheid te brengen. En zo werd Ivan B. Hollemon door Adriaan de Keizer in een donkere nacht overgezet naar het inmiddels bevrijde Drimmelen in Noord-Brabant.
Deze ‘crossers’ waren echte oorlogshelden. Waarheid volgens schrijver. Ze onderhielden een verbinding tussen bevrijd en bezet Nederland, en behalve mensen en wapens werden ook medicijnen meegenomen. Bij het schrijven hiervan is de enig nog levende crosser Piet van den Hoek uit Werkendam.(73 missies voerde hij uit) Mocht u als lezer(es) nu denken dat schrijver aan het uitweiden is, die Werkendammers waren dichterbij dan u denkt. Voor onze Hei- en Boeicopse leden het volgende: uw oud hervormde predikant Ds. E.S. de Lint leed aan diabetis (suikerziekte) en de Biesbosch-crossers regelden insuline voor hem. Het redde zijn leven. Ik hoor het hem nog vertellen vanaf de Lexmondse kansel.
25 juni 2005
Een zaterdagmorgen die startte met een hevig onweer. Op deze morgen organiseerde de stichting DARE het opgraven van de Mustang van Ivan B. Hollemon. Voor dit werk werd het loonbedrijf Daan Kool V.O.F. ingeschakeld. Hun medewerker Jan Floor Keynemans mocht proberen de klus te klaren, en die was niet gemakkelijk. De Mustang was als een pijl ingeslagen in de Lakerveldse veengrond. En aangezien het zwaartepunt van de Mustang zich bevond in de neus, was dit gedeelte van het vliegtuig aanwezig op ca. 10 meter diepte. Het bereiken van dit niveau bleek onmogelijk. Daarom rustten nog steeds grote onderdelen van dit vliegtuig diep in de Lakerveldse bodem. In mijn vorige artikel heb ik dit probleem kort vermeld. Citaat: ‘Voor dit verhaal ben ik zelfs onder de bodem gedoken. En nog diep ook. Eigenlijk hadden sommigen nog dieper gewild. Maar dat kon niet’. Ondanks alles is het bestuur van de stichting DARE nog steeds onder de indruk van de capaciteiten van Jan Floor Keynemans. Ik beheers het Amsterdams niet zo, maar de opmerking van één van hun leden: ‘Gaaf man, hij raapt een lucifer op met sijn kraan’ zegt mij voldoende. Ook schrijver vindt dat tijdens deze opgraving toch buitengewoon interessante delen naar boven werden gehaald.
Op de late avond van 25 juni 2005 ging ondergetekende op pad, om samen met zijn neefjes de plaats van de opgraving te bezoeken. We vonden o.a. twee stukken van de Mustang die voor mij een meerwaarde hebben; het betreft hier een stukje dashboard, en een stuk olieleiding. Ivan moet op zijn dashboard gezien hebben, dat het fout zat met met zijn oliesysteem, en daarmee startte een stuk Lakerveldse geschiedenis.
Onderdelen van het vliegtuig met in het midden een stukje van het dashboard (met tekst) en een stukje van de olieleiding (rechthoekig gebogen stukje).
14 januari 2007
Op een zondagmorgen verscheen een auto met een Tsjechisch nummerbord op het Lakerveldse toneel. De bestuurder meldde zich op een adres. Hij was op zoek naar de plaats waar op 11 september 1944 een vliegtuig was neergestort. De bewoner maakte hem duidelijk dat het zondagmorgen was, en dat de ene helft van de Lakerveldse bevolking zich in de kerk bevond, en de andere helft op bed. De Tsjech liet een kaartje achter met zijn gegevens. Na het zien van dit kaartje startte schrijver een correspondentie met Ing. Jan Zdiarsky Ph. D. Wie is hij? Jan ontdekte in 1985 dat de geallieerden op 11 september 1944 een hevig bombardement op Tsjechië uitvoerden. Hij besloot deze zaak uit te zoeken. Hij schreef er een boek over, en in 1997 opende hij een museum over deze datum. Bij de opening van dit museum waren veel oud-strijders aanwezig. Voor geschiedenisonderzoekers als hij, bleef het bloed kruipen waar het niet gaan kan en in het jaar 2000 besloot hij om een totaal onderzoek naar die opvallende datum van 11 september 1944 te starten. (57 jaar later vlogen terroristen op 9/11 het WTC in New York binnen.) En zo ontdekte hij dat op deze datum een Amerikaanse jager van het type Mustang neerstortte in Lakerveld. En dus verscheen Jan in Lakerveld. Veel historisch materiaal heb ik inmiddels aan hem te danken. In deel 1 van ‘De Schoenendoos’ heb ik dankbaar gebruik gemaakt van zijn informatie. Mooie bezigheid, die Lakerveldse geschiedschrijving.
16 april 2007
Op deze dag bracht de jongste dochter van Ivan Brooks (Rock) Hollemon een bezoek aan de route die haar in 1992 overleden vader had afgelegd, nadat hij in Lakerveld was ‘geland’. Deze route startte op het grondgebied van Cees van de Berg. Aanwezig waren: Cees van de Berg, drie man van de stichting DARE, Margaret (Maggy) Hollemon, een familievriend van de Hollemons, David geheten en ondergetekende. Het was een indrukwekkende en voor de 42 jaar oude Maggy Hollemon emotionele dag. Haar vader praatte nooit over de oorlog, en veel dingen wist zij niet. Tijdens het bezoek aan de plaats waar het toestel van Ivan zich in de grond boorde, vond Hans Jansen van DARE nog een stuk aluminium. Hierbij drie foto’s van de plaats waar de Mustang eindigde.
Na het bezoek aan de plaats waar de Mustang zijn einde vond, ging het gezelschap naar Scharperswijk om Maggy kennis te laten maken met de eerste redder van haar vader: Evert van Dijk. Deze ontmoeting heeft indruk op mij gemaakt. Het was voor Maggy niet eenvoudig om na 63 jaar oog in oog te staan met de man, die ooit de eerste stap zette om je vader te redden. Evert vertelde zijn verhaal over de redding, en van Maggy ontving hij een cadeau met een zeer diepe achtergrond. Soms zeggen foto’s meer dan welke tekst dan ook. Daarom twee foto’s die alles zeggen:
Om 1 uur in de middag vertrok het gezelschap naar Werkendam, om kennis te maken met de al lange tijd ernstig zieke Adriaan de Keizer, en daarna Drimmelen te bezoeken. Op 3 mei 2007 zou Adriaan overlijden. Slechts één dag daarna verscheen in ‘Het Reformatorisch Dagblad’ een artikel over de Biesbosch-crosser Piet van den Hoek. In dit artikel gebruikte Piet de volgende zin: ‘Behalve mij leeft er nog eentje, maar die is ernstig ziek.’ Bij publicatie van het artikel in het genoemde blad, was de Keizer inmiddels overleden. In de advertenties na zijn overlijden werden in het lokale blad ‘Altena Nieuws’ terecht zijn onderscheidingen genoemd.
Tenslotte:
Na de oorlog keerde Ivan B. (Rock) Hollemon terug naar de staat Connecticut in de Verenigde Staten. Hij had meer dan zijn best gedaan in de Tweede Wereldoorlog. 57 missies voerde hij uit boven vijandelijk gebied. En daarom had hij op 23-jarige leeftijd de titel luitenant-kolonel. Na de oorlog werd hij adviseur bij de Connecticut Air National Guard. (Laten we zeggen adviseur bij een deel van de Amerikaanse luchtmacht.) Doordat hij in de Tweede Wereldoorlog razendsnel carrière had gemaakt kon hij in 1963 op 40-jarige leeftijd met pensioen. Waarom hoort hij thuis in de Lakerveldse geschiedenis? Een piloot die 57 missies overleefde, en ook in bezet gebied erin slaagde te overleven, was een uitzondering. Zo iemand moet een onverschrokken persoon zijn geweest. Ik denk dat Ivan dat was. (Hij had niet voor niets de bijnaam ‘Rock’ (rots)). Als zijn drie kinderen: Maggy en een oudere broer en zus hem vragen stelden over de oorlog antwoordde hij kort: ‘Sprechen Sie Deutsch?’. (Spreekt u Duits?) Zijn kinderen kenden deze zin uiteraard niet. En Ivan heeft deze gelukkig nooit hoeven te beantwoorden. Onverschrokken personen met visie beslissen een oorlog. Soms denk ik dat Ivan Brooks Hollemon, Evert en Jo van Dijk en Adriaan de Keizer iets gemeenschappelijks (moed) hadden. Waarheid volgens schrijver. Als slot nog één keer Ivan op de foto (rechts) wachtend op een vliegveld. Wat hem toen weer te wachten stond wist hij niet, maar zijn vermoedens had hij waarschijnlijk wel.
P.S.
Op die maandagmiddag van 16 april 2007 kwamen alle betrokkenen tot de conclusie: waarom hebben wij dit niet twintig jaar eerder geregeld? Dan had de hoofdpersoon uit dit verhaal aanwezig kunnen zijn, en hadden we waarschijnlijk meer geweten. Maar dat geldt voor alle historische onderzoeken. Misschien zijn we altijd te laat. Waarom misschien? Soms krijgen verhalen en feiten over een bepaalde gebeurtenis in de loop der jaren een andere wending. Als dit voor één onderwerp aan de orde is, is het wel ‘de oorlog’. Nog steeds komen nieuwe gegevens en meningen over deze periode naar boven. Of het altijd op waarheid berust weet ik niet, het eerste slachtoffer van elke oorlog blijft immers de waarheid. Maar op die dag van 16 april 2007 vertelde Evert van Dijk aan Margaret (Maggy) Hollemon de absolute waarheid over het kortstondige verblijf van haar vader in Lakerveld.
Bronnen:
– Archief Ing. J.Zdiarsky Ph. D.
– Stichting DARE
– Altena Nieuws
– Reformatorisch Dagblad
– Archief P. de Pater