Door L.P. Kleppe
Vroeger waren de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden bezaait met watermolens. Dat was het gevolg van een zichzelf versterkend effect.
Toen de mensen zich definitief vestigden in deze streken, begonnen ze met het graven van afwateringssloten. Daardoor werd de afwatering van het land beter, waardoor dit ging inklinken. Gevolg: Het land kwam lager te liggen dan de rivieren. Dus de rivieren moesten bedijkt worden. Daardoor konden de sloten niet meer op een natuurlijke manier afwateren. Dus moesten er sluisjes aangelegd worden. Maar door verder inklinken van het land voldeed dat op den duur ook niet meer. Toen kwamen de boezemwateren. Totdat het niveauverschil tussen binnendijks en buitendijks water zo groot werd, dat natuurlijk afwateren niet meer voldoende soelaas bood. Dus werden hulpkrachten ontwikkeld: De watermolen deed z’n intrede. En dit systeem (afwatering met behulp van windkracht) heeft eeuwenlang voldaan. Doordat het proces van grond-inklinking bleef voortgaan, waren echter steeds meer molens nodig.
Het hele gebied van de Alblasserwaard/Vijfheerenlanden had twee punten voor afwatering op de Lek: Bij Kinderdijk en bij Ameide. Het eerste is bekend genoeg; van het tweede resteert eigenlijk niet veel meer, maar het schijnt, dat het uitwateringscomplex van Ameide, met z’n tientallen molens, net zo indrukwekkend was als dat van Kinderdijk.
En deze wijze van bemalen ging door, totdat stoomkracht opgeld deed. Goedkoper en betrouwbaarder. De tijd van de watermolen was voorbij, en de ene na de andere molen verdween.
Op bijgaande foto van begin deze eeuw staan twee zogenoemde wipmolens, voorbij het Lakerveld, richting Meerkerk. Op het onderschrift staat “De Molens van Meerkerk”, maar dat is natuurlijk een omissie. De molens stonden wel degelijk op Lexmonds grondgebied, want de (vroegere) gemeentegrens liep tot vlak onder de bebouwde kom van Meerkerk. Blijkbaar had Meerkerk in het begin van deze eeuw ook al uitbreidingsideeën.